Недвижимость и Строительство

&#1178aзa&#1179стaндa т&#1257ртінші «Aлтын aдaм» тaбылды. Oл — Бaтыс &#1178aзa&#1179стaн oблысындa жeрлeнгeн сaрмaт д&#1241уіріндeгі к&#1257шбaсшыны&#1187 с&#1199йeгі eкeні aны&#1179тaлды. Aл б&#1201&#1171aн дeйін &#1178aзa&#1179стaн aумa&#1171ынaн &#1199ш «Aлтын aдaм» тaбыл&#1171aнын бірі білсe, бірі білe бeрмeйді. Oлaр Aлмaты, Aтырaу ж&#1241нe Шы&#1171ыс &#1178aзa&#1179стaн oблыстaрынaн тaбыл&#1171aн. &#1178aзa&#1179стaн жeрінeн тaбыл&#1171aн «Aлтын aдaмдaр» турaлы Tengrinews.kz тілшісі мaтeриaлындa. 

E&#1187 бірінші тaбыл&#1171aн «Алтын адам»

1969-1970 жылдары Алматы облысы ма&#1187ынан табыл&#1171ан «Алтын адам» алыс-жа&#1179ын елдерді еле&#1187 еткізгені аны&#1179. Археолог Кемел А&#1179ышев Алматы облысы Есік &#1179аласыны&#1187 солт&#1199стігіндегі Есік &#1257зеніні&#1187 сол жа&#1179 жа&#1171алауында&#1171ы темір д&#1241уірінен са&#1179тал&#1171ан са&#1179 обасынан табыл&#1171ан алтын киімді са&#1179 жауынгеріні&#1187 м&#1199рдесін тапты. Тарихи ж&#1241дігерді&#1187 киімі 4 мы&#1187&#1171а жуы&#1179 алтын &#1241шекеймен безендірілген. 

&#1240шекейлер барыс, б&#1201лан, таутеке, ар&#1179ар, ат, т&#1199рлі &#1179&#1201с бейнелерін беретін «хайуанат на&#1179ышында» жасал&#1171ан. Басс&#1199йекті&#1187 сол жа&#1171ынан жа&#1179&#1201т тастармен &#1241шекейленген алтын сыр&#1171а табылды. Бас киімі кейінгі &#1179аза&#1179 киімі &#1199лгілеріне &#1201&#1179сас, биік, шоша&#1179 т&#1257белі, &#1201зынды&#1171ы 70 сантиметр шамасында. Мойнында д&#1257&#1187гелек ж&#1199зік сия&#1179ты алтын ал&#1179а, іш к&#1257йлегі, к&#1257кірегіні&#1187 т&#1201сы, же&#1187і алтын то&#1171алармен &#1257рнектелген, сауса&#1171ында екі алтын ж&#1199зік, камзолы &#1179&#1201растырылмалы ауыр белбеумен буыл&#1171ан. Белбеуге а&#1187&#1171а &#1201&#1179сас бейнелер, 16 то&#1171а жапсырыл&#1171ан, о&#1187 жа&#1171ында &#1179ызыл &#1179ынапты &#1201зын семсер, сол жа&#1171ында алтын пластиналар жапсырыл&#1171ан &#1179ын&#1171а салын&#1171ан темір &#1179анжар — а&#1179ина&#1179, шалбар бала&#1171ы да алтын то&#1171алармен &#1241шекейленген.

Есік &#1179ор&#1171анынан табыл&#1171ан «Алтын адам» © e-history.kz

Са&#1179тар тайпасыны&#1187 жас к&#1257семіні&#1187 зиратынан табыл&#1171ан б&#1201л адамны&#1187 бізді&#1187 заманымыздан б&#1201рын&#1171ы V-IV &#1171асырларда &#1257мір с&#1199ргені аны&#1179тал&#1171ан. 

Киім &#1199лгісі, жерлеу р&#1241сімі, «Алтын адамны&#1187» Жетісу жерін мекендеген са&#1179тарды&#1187 к&#1257рнекті ел басшысыны&#1187 &#1201лы немесе жас к&#1257сем, &#1241скербасы екенін к&#1257рсеткен. К&#1257не д&#1241уірдегі материалды&#1179 м&#1241дениет, &#1257нер, мифология та&#1171ы бас&#1179а салалардан мол дерек беретін «Алтын адам» сол кездегі са&#1179тарда мемлекеттік &#1257ркениет ертеден &#1179алыптас&#1179анын д&#1241лелдеген. «Алтын адам» &#1178аза&#1179станны&#1187 азатты&#1179 символына айналып, оны&#1187 т&#1257бе б&#1257ркіндегі &#1179анатты т&#1201лпарлар бейнесі елта&#1187бамыз&#1171а енген. 

«&#1240уелде «Алтын адам» деген атау Есік &#1179орымынан табыл&#1171ан ж&#1241дігерлерге байланысты &#1179ойыл&#1171ан болатын. С&#1257йтсек, ондай адамдар Шы&#1171ыс &#1178аза&#1179станда да, Орталы&#1179 &#1178аза&#1179станда да бар болып шы&#1179ты. Кейде ма&#1171ан &#1241р айма&#1179 &#1257зіне бір-бір «Алтын адам» тауып ал&#1171андай болып к&#1257рініп кететіні бар. Б&#1201л бір &#1179ызы&#1179 тенденция болып кетті. Шыны керек, &#1179азір адамдар шатасатын болды. «Неше «Алтын адам» бар?» деген с&#1201ра&#1179тар мен «Біздікі бірінші, сендердікі бесінші» деген даулар да туындап жатыр.Осы орайда «Алтын адам» деген т&#1199сінікті, &#1201&#1171ымды пайдалану&#1171а м&#1201&#1179ият болу &#1179ажет сия&#1179ты. Мені&#1187 пікірімше, «Алтын адам» деген тіркесті тек Есік обасында&#1171ы ж&#1241дігерлерге &#1179атысты пайдалану &#1179ажет. &#1178ал&#1171андарына бас&#1179а атау пайдаланса да болады. Мысалы, &#1178ар&#1179аралы адамы немесе Тарба&#1171атай адамы деген сия&#1179ты атаулар несімен жаман? Біздікілер болса айналдырып келіп «Алтын адам» деп шулата береді», — археолог Айбар Хасеналин e-history.kz басылымына берген с&#1201хбатында.Атырауды&#1187 «Алтын адамы»

1999 жылы &#1240лкей Мар&#1171&#1201лан атында&#1171ы археологиялы&#1179 экспедициясы кезекті &#1179азба ж&#1201мыстарын Аралт&#1257бе &#1179ор&#1171анына жасап, Атырауды&#1187 «Алтын адамы» атауын ал&#1171ан екінші ескерткішті тап&#1179ан. Зерттеу н&#1241тижесінде б&#1201л алтын киім киген са&#1179 жауынгеріні&#1187 &#1179алды&#1179тары екені аны&#1179тал&#1171ан. Тарихи олжаны археолог Зейнолла Самашев тап&#1179ан. Бізді&#1187 заманымыз&#1171а дейін III &#1171асыр&#1171а жататын алтынмен к&#1257мкерілген жауынгерді оны&#1187 болат семсеріне &#1179арап &#1171алымдар сарматтарды&#1187 к&#1257семі деген &#1179орытынды&#1171а келген екен. 

Аралт&#1257бені&#1187 «Алтын адамы»

1999 жылы Аралт&#1257бе &#1179ор&#1171анынан негізінен &#1199ш зират &#1179азылып, оны&#1187 ал&#1171аш&#1179ысынан адамдарды&#1187 &#1179а&#1187&#1179алары мен олар &#1179олдан&#1171ан шыны монша&#1179тар, жебе &#1201штарыны&#1187 сыны&#1179тары табыл&#1171ан. 

Екіншісінен басы о&#1187т&#1199стікке &#1179аратылып жерленген м&#1199рде жанынан ж&#1199зден аса жебесі бар &#1179орамса&#1179, б&#1199йірлі &#1199лкен &#1179ыш &#1179&#1201мыра, темір &#1179ылыш кездескен. &#1178азыл&#1171ан &#1199шінші зираттан алтын киімді адам табыл&#1171ан. 

Аралт&#1257бені&#1187 «Алтын адамы»

Оны&#1187 сырт киімі т&#1199гелдей алтын &#1241шекейлермен безендірілген. Шашбауы, &#1179ару-жара&#1171ы, &#1179орамса&#1179 жиектері, асатая&#1171ында&#1171ы сам&#1201ры&#1179 бейнесі алтынмен аптал&#1171ан. &#1240йел ж&#1241не ер адам м&#1199рделерімен бірге оларды&#1187 ая&#1179 жа&#1171ында м&#1241йіт жанынан екі жыл&#1179ы мен &#1179ыран &#1179&#1201с с&#1199йектері, ж&#1199зден астам жебесі бар &#1179орамса&#1179, &#1179ыш &#1179&#1201мыра, &#1179ай&#1179ы &#1179ылыш табыл&#1171ан.

Ер адам киімі &#1241шекейлі алтын б&#1201йымдармен безендірілген, тіпті шашын т&#1199йген байламшасы, жанында&#1171ы &#1179ару — жара&#1179тары, &#1179орамса&#1179 жиектері, асатая&#1171ында&#1171ы сам&#1201ры&#1179 бейнесіне шейін алтын мен апталып, &#1241шекейленген. Табыл&#1171ан б&#1201йымдар, киім &#1199лгілері ж&#1241не салын&#1171ан &#1257рнектерді&#1187, &#1241шекейлерді&#1187 таби&#1171аты б&#1201л ескерткішті&#1187 &#1179аза&#1179 даласында бізді&#1187 заманымыз&#1171а дейін ІІІ &#1171асыр — бізді&#1187 заманымызды&#1187 ІV &#1171асыры аралы&#1171ында &#1257мір с&#1199рген сармат тайпаларына тиесілі екені д&#1241лелденген. Белгілі шебер &#1178ырым Алтынбеков &#1179алпына келтірген б&#1201л ескерткіш &#1179азір Атырауды&#1187 облысты&#1179 музейінде т&#1201р.

Шілікті «Алтын адамы»

Шіліктіден «Алтын адам» 2003 жылы табыл&#1171ан. Оны&#1187 жерлеу мерзімі бізді&#1187 заманымыз&#1171а дейінгі VIIІ &#1171асыр&#1171а жатады, демек ол Есіктегі «Алтын адамнан» 400 жыл&#1171а &#1199лкен. Тарихшы &#1240бдеш Т&#1257леубаевты&#1187 с&#1257зінше, к&#1257не &#1179орым топыра&#1179 жастан&#1171ан тас &#1179ор&#1171анда са&#1179тал&#1171ан. &#1178&#1201рылыс формасы &#1179иы&#1179 пирамида іспетті келеді. &#1178орымны&#1187 ішінен 4303 алтын б&#1201йым табыл&#1171ан. 

Шіліктідегі «Алтын адам» найзасыны&#1187 к&#1257шірмесін жасау&#1171а 17 миллион те&#1187ге ж&#1201мсал&#1171ан

Оны&#1187 арасында сирек кездесетін алтын &#1179аптырмалар да бар. Бір т&#1199йме-&#1179аптырмада алтын ар&#1179ар суреттелген, сондай-а&#1179 б&#1199ркіт, аю ж&#1241не барыс бейнеленгендері де бар. Сондай-а&#1179 археологтар к&#1257к таспен &#1241шекейленген бесж&#1201лдыз &#1179аптырманы да тауып ал&#1171ан. Б&#1201л ба&#1171алы б&#1201йымдарды&#1187 басты арты&#1179шылы&#1171ы — бал&#1179ыту т&#1241сілімен жасалынуында. Ал Есіктегі «Алтын адам» &#1241шекейлері ж&#1201&#1179а алтын &#1179а&#1187ылтырдан &#1179алыпталып, на&#1179ыштап кесіліп &#1179ондырыл&#1171ан. 

Шілікті «Алтын адамы»

Еске салайы&#1179, 26 &#1179азанда А&#1179т&#1257беден 300 ша&#1179ырым жерден сармат д&#1241уіріндегі к&#1257шбасшыны&#1187 с&#1199йегі табыл&#1171ан. &#1240лкей Мар&#1171&#1201лан атында&#1171ы археология институтыны&#1187 &#1179ызметкерлері А&#1179т&#1257бе облысы, Темір ауданы Тас&#1179опа ауылында &#1179азба ж&#1201мыстарын ж&#1199ргізген. Тамызды&#1187 басынан &#1171алымдар т&#1257рт жерлеу орнын зерттеген. Археологтар соларды&#1187 бірінен 6 метр тере&#1187дікте орналас&#1179ан жерден бізді&#1187 заманымыз&#1171а дейін V &#1171асырда &#1257мір с&#1199рген адамны&#1187 с&#1199йегін тап&#1179ан. 

Зерттеушілерді&#1187 с&#1257зінше, жерленген адамны&#1187 &#1179о&#1171амда&#1171ы беделі жо&#1171ары бол&#1171ан. 

Сондай-а&#1179 &#1179абірден &#1179ымбат металмен к&#1257мкерілген ат ж&#1241не тарту элементтері табыл&#1171ан. 

Экспедиция басшысы Арман Бисембаевты&#1187 с&#1257зінше, ескерткіш Есік &#1179ор&#1171анынан табыл&#1171ан «Алтын адам» д&#1241уірімен бір уа&#1179ытта &#1257мір с&#1199рген.